Η σύγχρονη ψυχοπαθολογία διαπίστωσε ένα πλήθος ψυχικών ενεργειών που είναι ανάλογες με τις λειτουργίες της συνείδησης, ωστόσο είναι υποσυνείδητες. Μπορεί κανείς να αντιληφθεί, να σκεφτεί, να αισθανθεί, να αποφασίσει, να ενεργήσει και να μνημονεύσει υποσυνείδητα.

Ο καλύτερος τρόπος να ερμηνεύσει κανείς αυτή τη δυνατότητα είναι να αναπαραστήσει τις λειτουργίες και τα ψυχικά περιεχόμενα με την εικόνα ενός νυχτερινού τοπίου, πάνω στο οποίο πέφτουν οι φωτεινές ακτίνες ενός προβολέα. Αυτό που κάτω από το φως εμφανίζεται στην αντίληψη είναι συνειδητό. Όσα, όμως, μένουν έξω στη σκιά είναι υποσυνείδητα και εν τούτοις δεν είναι λιγότερο ζωντανά και κινούμενα. Αν μετακινηθεί ο προβολέας τα περιεχόμενα που ήταν συνειδητά εξαφανίζονται στο υποσυνείδητο, ενώ άλλα εισέρχονται στο φωτεινό πεδίο της συνείδησης. Εκείνα που χάθηκαν μέσα στο σκοτάδι συνεχίζουν να ζουν και γίνονται αισθητά με συμπτώματα κανονικά, όπως περιγράφει ο Φρόιντ (Sigmund Freud) στο βιβλίο του «Ψυχοπαθολογία της Καθημερινής Ζωής»^[1]. Αν δούμε τις παρατηρήσεις της ψυχοπαθολογίας, θα αντιληφθούμε ότι η ψυχή εμφανίζεται ως εκτεταμένη περιοχή φαινομένων που λέγονται ψυχικά και είναι εν μέρει συνειδητά και εν μέρει υποσυνείδητα.

Εδώ, χρειάζεται να προσεγγίσουμε την ουσία και τη σύνθεση του υποσυνείδητου, διότι χωρίς αυτό δεν μπορούμε να εξετάσουμε το πρόβλημα της γήινης προσαρμογής της ψυχής. Πρόκειται για τις αρχές και τα θεμέλια που από αρχαίους χρόνους ενεργούν κρυμμένα στο σκοτάδι και όχι για τα αισθήματα και τις πραγματικότητες που ενσυνείδητα προσαρμόζονται στο περιβάλλον και αναγνωρίζονται πιο εύκολα. Η ψυχή είναι μια περιοχή πολύ πιο εκτεταμένη και πιο σκοτεινή από τη στενή δεσμίδα φωτός της συνείδησης και το υποσυνείδητο αποτελεί, επίσης, μέρος της.

Το υποσυνείδητο -ασυνείδητο κατά τον Γιούνγκ (Carl Gustav Jung)- αποτελεί το θησαυροφυλάκιο όλων εκείνων που έχουμε ξεχάσει, όλων εκείνων που έχουν περάσει και έχουν απωθηθεί. Το σκοτάδι που προσκολλάται σε κάθε προσωπικότητα είναι η πόρτα στο ασυνείδητο και η πύλη των ονείρων, από την οποία αυτές οι δύο μορφές του λυκόφωτος, η σκιά και η anima, μπαίνουν στα νυχτερινά μας οράματα ή, παραμένοντας αόρατες, καταλαμβάνουν τη συνείδηση του εγώ μας^[2]. Από τη δουλειά του με τους ασθενείς του, τις εμπειρίες του με τα δικά του όνειρα και την πολυετή αλληλογραφία του με τον φίλο του J.B. Rhine^[3], ο Γιούνγκ γνώριζε ότι το ανθρώπινο ασυνείδητο είναι ένα βασίλειο που υπερβαίνει τους περιορισμούς της συνηθισμένης συνείδησής μας. Στα πειράματά του στην παραψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Duke, ο Rhine απέδειξε επανειλημμένα ότι «υπάρχει μια πόρτα σε μια αρκετά διαφορετική τάξη πραγμάτων από αυτή που συναντάμε στον εμπειρικό κόσμο της συνείδησής μας»^[4]. Συγκεκριμένα, οι Rhine και Γιούνγκ προσδιόρισαν τις ιδιότητες της διαχρονικότητας και της έλλειψης χώρου ως χαρακτηριστικά της ψυχής.

Για τον Φρόιντ το υποσυνείδητο είναι μια αποθήκη πληροφοριών, αντιλήψεων, επιθυμιών και παρορμήσεων τα οποία μπορούν και ανασύρονται στη συνείδηση του ατόμου αλλά και χωρίς να γίνεται συνειδητό ενεργούν στη συνειδητή ζωή. Έρχονται ως αναμνήσεις, όνειρα και απωθημένο υλικό που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Έτσι προκαλούνται νευρώσεις, υστερίες και άλλες παθολογικές καταστάσεις. Στο υποσυνείδητο αποθηκεύονται συμπλέγματα, απωθημένες καταστάσεις, επίπονες σκέψεις ή μνήμες που απωθούνται, όταν δεν μπορούμε να τις αντέξουμε. Αυτός ο χώρος ξεκλειδώνεται και πυροδοτείται μέσα από εικόνες και ερεθίσματα. Εδώ μέσα βρίσκονται τα εσώψυχα κάθε ατόμου, όλες εκείνες οι ευαίσθητες χορδές που συντονίζουν την ύπαρξή του, κάθε όμορφη και άσχημη εμπειρία και όλες οι πληγές και ουλές που έχουν μείνει από ακραίες καταστάσεις και εμπειρίες. Η συμπεριφορά μας καθορίζεται από το υποσυνείδητο και εν γένει το ασυνείδητο^[5].

 

Ασυνείδητο και Αρχέτυπα

Ο Γιούνγκ πίστευε ότι υπάρχουν καθολικές εμπειρίες που είναι εγγενείς στην ανθρώπινη εμπειρία, όπως το ανήκειν, η αγάπη, ο θάνατος και ο φόβος. Αυτές οι εμπειρίες, τις οποίες ονόμασε «συλλογικό ασυνείδητο», εκφράζονται σε αυτό που ονόμασε «αρχέτυπα»^[6]. Ο Γιούνγκ πίστευε ότι αυτά τα αρχέτυπα επηρεάζονται από εξελικτικές πιέσεις και εκδηλώνονται στις συμπεριφορές και τις εμπειρίες των ανθρώπων^[7]. Τα αρχέτυπα είναι συστήματα διαθέσιμα, εικόνες και συγκινήσεις, αποτελούν προκαταλήψεις και βοηθούν στις ενστικτώδεις προσαρμογές. Είναι στα αλήθεια το χθόνιο μέρος της ψυχής, είναι εκείνο το τμήμα της που συνδέει την ψυχή με τη φύση και που οι νόμοι της γης εκδηλώνονται με μεγαλύτερη σαφήνεια. Κάθε ψυχική αντίδραση που δεν έχει αναλογία με την αιτία που την προκάλεσε, θα πρέπει να μελετηθεί με σκοπό να γνωρίσουμε αν υπήρξε καθορισμένη από ένα αρχέτυπο του υποσυνείδητου.

Ο Γιούνγκ εντόπισε διάφορα αρχέτυπα στην ανθρώπινη ψυχολογία. Αυτά περιλαμβάνουν γεγονότα όπως η γέννηση, ο θάνατος και ο γάμος, μορφές όπως η μητέρα, ο πατέρας και το παιδί και μοτίβα όπως η Αποκάλυψη και ο Κατακλυσμός^[8]. Αν και ο αριθμός των αρχετύπων είναι απεριόριστος^[9], υπάρχουν μερικές ιδιαίτερα αξιοσημείωτες, επαναλαμβανόμενες αρχετυπικές εικόνες. Οι κυριότερες μεταξύ τους είναι (σύμφωνα με τον Γιούνγκ) «η σκιά, ο σοφός γέρος, το παιδί, η μητέρα και τέλος η anima στον άνδρα και ο animus στη γυναίκα»^[10]. Εναλλακτικά ο Γιούνγκ μιλούσε για «την εμφάνιση ορισμένων συγκεκριμένων αρχετύπων όπως η σκιά, το ζώο, ο σοφός γέρος, η anima, ο animus, η μητέρα και το παιδί»^[11].

Εδώ υπάρχει η ερώτηση ποια είναι τα πιο άμεσα αρχέτυπα; Το πρωτότυπο το πιο άμεσο είναι εν δυνάμει η μητέρα, επειδή σε όλες τις σχέσεις είναι το πιο ισχυρό γεγονός και επενεργεί κατά την περίοδο που ο άνθρωπος είναι περισσότερο εύπλαστος και η συνείδησή του ως παιδί δεν είναι ανεπτυγμένη. Μέσα στο υποσυνείδητο η μητέρα είναι η ισχυρή πρώτη εικόνα που καθορίζει και χρωματίζει τις σχέσεις με τη γυναίκα, με το αίσθημα, με την κοινωνία, με την ύλη και με τρόπο τόσο λεπτό που η συνείδηση δεν μπορεί να παρατηρήσει, διαμορφώνοντας ουσιαστικά ένα σύμπλεγμα^[12]. Όταν όμως αναπτύσσεται η συνείδηση του παιδιού ο πατέρας μπαίνει επίσης στον ορίζοντά του εμψυχώνοντας ένα αρχέτυπο που η φύση του είναι αντίθετη με τις όψεις της μητέρας. Αν το μητρικό αρχέτυπο ανήκει αντιστοιχεί στο «Γιν» της κινεζικής φιλοσοφίας τότε ο πατρικός τύπος ανήκει στο «Γιανγκ». Η μητέρα είναι αυτή που προστατεύει, που θερμαίνει, που δίνει τροφή και είναι επίσης η εστία, η οικία και οι χώροι που βρίσκονται γύρω της. Ο πατέρας είναι αυτός που ταξιδεύει, κυνηγάει, πολεμάει και εκδηλώνει τη διάθεσή του υπό μορφή καταιγίδας και είναι η αιτία όλων των μεταβολών^[13]. Η επίδραση του υποσυνείδητου από την εικόνα των γονέων είναι κάτι πολύ φυσιολογικό, γιατί χωρίς αυτήν οι γονείς δε θα ξαναεμφανίζονταν μέσα στα παιδιά και η εικόνα τους θα εξαφανιζόταν ολοκληρωτικά και κάθε συνέχεια θα είχε διακοπεί από τη ζωή του ατόμου. Αν το άτομο δεν μπορεί να μεταφέρει την παιδική του ηλικία στην ηλικιωμένη του ζωή, θα παραμείνει υποσυνείδητα ένα παιδί και είναι δυνατόν να οδηγηθεί μελλοντικά στη νεύρωση.

 

Συνείδηση και Ασυνείδητο

Στον ψυχισμό του κάθε ατόμου το δέκα τοις εκατό αποτελεί τη συνείδηση και το υπόλοιπο ανήκει στο υποσυνείδητο, είναι το φροϋδικό παράδειγμα για το παγόβουνο που μόνο ένα μέρος του βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια του νερού και όλο το υπόλοιπο μέσα σε αυτό^[14]. Από τους τρείς μήνες έως τα επτά χρόνια της παιδικής ηλικίας αντιγράφουμε το περιβάλλον και το καταγράφουμε ως υποσυνείδητο πρόγραμμα, έτσι στην μετέπειτα ώριμη ηλικία οι υποσυνείδητες καταστάσεις που έχουν προγραμματιστεί μέσα μας, μας κάνουν να αντιδρούμε βάση αυτών. Το ενεργό δυναμικό που απωθείται κάποια στιγμή θέλει να καταλάβει τον χώρο που του ανήκει, συμπλέγματα και ομάδες αυτοματοποιημένων συμπεριφορών που σχεδόν αυτενεργούν και καθορίζουν τη συμπεριφορά μας. Υποσυνείδητες επιλογές μέσα από υποσυνείδητες πεποιθήσεις γίνονται μέσα στο χρόνο.

Συνειδητά μπορούμε να δούμε τι κρύβεται μέσα στο θησαυροφυλάκιο. Έχουμε διαφορετικές απαντήσεις από το συνειδητό κομμάτι του εαυτού και άλλες απαντήσεις έρχονται μέσα από τα όνειρα, εμπειρίες οιωνούς, σύμβολα και εικόνες, ή από άλλες υποσυνείδητες καταστάσεις που εμφανίζονται με αργό ρυθμό. Το όνειρο αφορά μια ψυχική δραστηριότητα του ατόμου στον ύπνο και έχει σχέση με τα βιώματα της προηγούμενης ημέρας και με παραστάσεις που υπάρχουν στη συνείδησή μας. Το όνειρο καθορίζεται από τις συνθήκες της ζωής, την κουλτούρα του ατόμου και από το πιο αδιάφορο υλικό που καταγράφεται στο υποσυνείδητο κατά την διάρκεια της ημέρας. Κάθε αμάρτημα που διαπράττεται στο όνειρο συνεπάγεται τουλάχιστον ένα κατώτατο όριο ενοχής, το όνειρο εισχωρεί σε βαθιές πτυχές που την ημέρα παραμένουν συνήθως κλειστές.

Η ψυχική ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας, λόγω αναστολής και καταπίεσης, συσσωρεύεται τη νύχτα και γίνεται ελατήριο ονείρου. Οι αθέλητες παραστάσεις γίνονται ηθελημένες και ξεχασμένα παιδικά βιώματα εμφανίζονται ως ονειρικές πηγές. Υπάρχουν τα όνειρα ανεκπλήρωτων επιθυμιών, φόβων, στοχασμών και αναμνήσεων, άλλα υποβάλλονται από παρόρμηση εγωισμού ενώ άλλα είναι όνειρα τιμωρίας. Η συνειδητή επιθυμία δεν μπορεί να γίνει υποκινητής ονείρου, αν δεν καταφέρει να αφυπνίσει μια ταυτόσημη ασυνείδητη επιθυμία προς ενίσχυσή της. Οι ψυχικές εντάσεις και τα υπολείμματα από τη ζωή της ημέρας εισάγονται στην κατάσταση του ύπνου.

 

Υποσυνείδητο και Ασυνείδητο

Αν και συχνά οι δύο όροι χρησιμοποιούνται εναλλακτικά και ουσιαστικά προσδιορίζουν την ίδια περιοχή της ψυχής, έχουν ουσιαστικά διαφορετικό περιεχόμενο που προσδιορίζεται από το βάθος στο οποίο λειτουργούν. Το υποσυνείδητο διαφέρει από το ασυνείδητο, καθότι μπορεί να γίνει σχετικά εύκολα συνειδητό και βρίσκεται πιο κοντά στη περιοχή της συνείδησης. Συνδέεται με τα ενεργειακά σώματα του ανθρώπου και βρίσκεται μέσα στα όνειρα και στις μνήμες. Άγχος, φόβοι, αβεβαιότητα και αρνητικά συναισθήματα καταγράφονται στο υποσυνείδητο, αλλά και θετικά που φέρνουν χαρά, εξάπλωση και ενότητα. Ο συνειδητός νους συγκεντρώνεται σε ένα μικρό φάσμα των όσων συμβαίνουν στη ζωή μας και το υποσυνείδητο επεμβαίνει παντού, διότι ανασύρονται συνέχεια συμπεράσματα, εικόνες και σκέψεις από το παρελθόν και γίνονται συγκρίσεις με το παρόν με τη στιγμή που συμβαίνει κάτι.

Οι πεποιθήσεις μας ζουν στον υποσυνείδητο νου και λειτουργούν στη ζωή μας χωρίς να το συνειδητοποιούμε κάθε στιγμή. Ο συνειδητός νους επεξεργάζεται και ανασύρει στοιχεία από το υποσυνείδητο, πάντα επιλεκτικά, για να μπορέσει να τα επεξεργαστεί και να μην πλημμυρίσει με άχρηστες πληροφορίες. Κάποιοι τοποθετούν τις ορμές, τις φαντασιώσεις, τις οδυνηρές αναμνήσεις, και τις μη αποδεκτές ιδέες στο τμήμα του εγκεφάλου και συγκεκριμένα στο τμήμα που ονομάζεται κοιλιακός εγκέφαλος. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι μέσα από τους ενενήντα δισεκατομμύρια νευρώνες του εγκεφάλου μόνο οι δέκα δισεκατομμύρια ανήκουν στον νεοφλοιό^[15], όπου εδράζεται η συνειδητή σκέψη και οι υπόλοιποι στην παρεγκεφαλίδα και το λιμβικό σύστημα που εδράζεται το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο^[16]. Η αμυγδαλή στον εγκέφαλο είναι το κέντρο του κινδύνου και κινητοποιεί το σώμα, τα συναισθήματα και τις σκέψεις. Οι αρνητικές σκέψεις μας διεγείρουν και προκαλούν έκκριση αδρεναλίνης.Ο άνθρωπος είναι εθισμένος στον κίνδυνο λόγω αυτής της εγκεφαλικής δραστηριότητας και κατασκευής και ένας από τους τρόπους για να αντιστρέψει αυτόν τον εθισμό είναι η λειτουργία της καρδιάς. Η καρδιά έχει αυτόνομο νευρικό σύστημα που δίνει και παίρνει «Αγάπη», λειτουργούσε και λειτουργεί πριν εθιστούμε στον κίνδυνο και στην ίντριγκα και αντιστρέφει τον εθισμό της αμυγδαλής. Ο διαλογισμός είναι η μέθοδος που θα μας βοηθήσει στο άνοιγμα της καρδιάς για αγάπη, ηρεμία και χαλάρωση. Ο διαλογισμός χαλαρώνει τα εγκεφαλικά κύματα που κυριαρχούν και επιτρέπει στην καρδιά να εξαπλώσει την ενέργειά της.

 

Καθολικό Ασυνείδητο κατά τον Γιούνγκ

O Γιούνγκ θεωρεί ως καθολικό (συλλογικό) ασυνείδητο τη σφαίρα που αποτελείται από το πλήθος των ψυχικών κληρονομιών. Η ανατομία του ανθρώπου αποτελεί ένα κληρονομικό σύστημα που αναπαράγει την κληρονομική σύνθεση και λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, όπως στο παρελθόν. Συνεπώς όλοι οι παράγοντες που ήταν ουσιώδεις για τους μακρινούς προγόνους μας, θα είναι και για μας επίσης, επειδή αντιστοιχούν στο οργανικό σύστημα που έχουμε κληρονομήσει^[17]. Τα περιεχόμενα αυτά αποτελούν κληρονομικές δυνατότητες και ανάγκες αναπαραγωγής των αναπαραστάσεων, που από παλιά εκφράζουν τις κυρίαρχες δυνάμεις του υποσυνείδητου. Αυτές οι προγονικές μνήμες, τις οποίες ο Γιούνγκ ονόμασε αρχέτυπα, αντιπροσωπεύονται από παγκόσμια θέματα σε διάφορους πολιτισμούς, όπως εκφράζονται μέσω της λογοτεχνίας, της τέχνης και των ονείρων^[18]. Το πλήθος των υποσυνείδητων κυριαρχικών δυνάμεων ερμηνεύει την άπειρη ποικιλία των θρησκευτικών αναπαραστάσεων και μυθολογιών.

Το καθολικό υποσυνείδητο δεν είναι σκοτεινή γωνιά, αλλά αποτελεί την καθοριστική συμπύκνωση της προγονικής πείρας εκατομμυρίων ετών, αποτελεί ένα είδος αποθέματος της παγκόσμιας ιστορίας, που ερμηνεύεται από τον εγκέφαλό μας και το συμπαθητικό σύστημα και είναι μια άχρονη εικόνα του κόσμου που αντιτίθεται στη συνειδητή εικόνα που έχουμε για αυτόν. Η υποσυνείδητη αυτή εικόνα διαθέτει ενέργεια ανεξάρτητη από τη συνείδηση, μια ενέργεια που μπορεί να αναπτύξει ισχυρές πνευματικές επιδράσεις που δεν εμφανίζονται πάνω στην επιφάνεια του κόσμου αλλά επηρεάζουν το εσωτερικό του, το σκοτεινό βάθος όπου βρίσκονται αόρατες. Ο κόσμος δεν είναι μόνο αυτό που βλέπει κανείς εξωτερικά σε ένα παρόν, επιδρά περισσότερο στα βαθύτερα και πιο υποκειμενικά στρώματα της ψυχής.

 

Το Υποσυνείδητο στην Εσωτερική Γνώση

Πρέπει να απαλλαγούμε από την ιδέα ότι το πνεύμα μπορεί να επενεργήσει κατευθείαν στην ύλη, ποτέ δεν το κάνει αυτό, γιατί εργάζεται μέσω του νου και ο νους εργάζεται μέσω του αιθέρα, που είναι και ο σκελετός της ύλης. Το Γεσούντ, μία από τις σφαίρες του καββαλιστικού Δέντρου της Ζωής, ταυτίζεται με το αιθερικό σώμα, με το υποσυνείδητο και αποκαλείται το θησαυροφυλάκιο των εικόνων. Το Γεσούντ είναι η σφαίρα της σελήνης και βρίσκεται κάτω από την κυριαρχία της θεάς Άρτεμης, της θεάς Ίσιδας και της Εκάτης. Μελετώντας τους ρυθμούς της Σελήνης ασχολούμαστε με αιθερικές και όχι με φυσικές καταστάσεις, ο μαγνητισμός των ζωντανών υπάρξεων αυξάνεται και μειώνεται παλιρροϊκά. Όταν ο άνθρωπος ενσαρκώνεται στη Γη η ψυχή του περνά από την περιοχή της Σελήνης και όταν εγκαταλείπει περνά πάλι από εκεί, η σελήνη επιστατεί στο θάνατο και στη γέννηση. Διαιρείται χονδρικά σε δύο περιοχές στη μισοσκότεινη όπου βρίσκονται όλες οι παραισθήσεις, όλοι οι παραλογισμοί και τα ψεύδη και σε μια άλλη που είναι η απόλυτη αγνότητα και η καθαρή θέαση των πραγμάτων.

Στην κατώτερη περιοχή του Γεσούντ βρίσκονται η σκόνη, τα σύννεφα, οι ψευδαισθήσεις, οι χίμαιρες. Το Γεσούντ είναι η αρχή της ψυχικής ζωής και εκεί βρίσκονται ομιχλώδεις περιοχές και απροσδιόριστες μορφές. Η δύναμη της Σελήνης αντιπροσωπευόταν σε μεγάλο βαθμό από την Εκάτη τη σκοτεινή Σελήνη και ήταν η βασίλισσα του κάτω κόσμου, κυβερνούσε ότι ζούσε στα κρυφά μέρη της ψυχής. Στην αστρολογική ερμηνεία συμβολίζει το υποσυνείδητο, την υποσυνείδητη γνώση και εμπειρία του ατόμου από το παρελθόν. Η Σελήνη αντανακλά σαν καθρέφτης το Ηλιακό φως όπως το υποσυνείδητο αντανακλά το φως του ανώτερου εαυτού επιτρέποντας την επαφή μαζί του. Μέσω της εικονοπλασίας του νου η σελήνη, όπως και το υποσυνείδητο, σχετίζεται με τον ψυχισμό, τα όνειρα, τα ύδατα, τη διαίσθηση, την παιδική ηλικία, τη γέννηση και το θάνατο^[19].

 

Το Υποσυνείδητο και η Αθανασία της Ψυχής

Σύμφωνα με τον Κ.Γκ. Γιούνγκ δε θα μπορέσουμε ποτέ να αποδείξουμε την αθανασία της ψυχής. Από την άλλη, όμως, ο άνθρωπος μπορεί να διαπιστώσει ορισμένα ιδιαίτερα γεγονότα σχετικά με τη φύση της ψυχής, τα οποία τουλάχιστον δεν αποκλείουν την αθανασία που επιβεβαιώνεται από τη θρησκευτική πίστη. Στα βαθύτερα στρώματα της ψυχής, αυτά που ονομάζουμε υποσυνείδητο και ασυνείδητο υπάρχουν πράγματα που θέτουν υπό αμφισβήτηση τις απαραίτητες κατηγορίες του συνειδητού μας κόσμου, δηλαδή τον χρόνο και τον χώρο.

Αυτές οι διαχρονικές και άχωρες αντιλήψεις είναι δυνατές μόνο επειδή η αντιληπτή ψυχή είναι συγκροτημένη με τον ίδιο τρόπο. Η διαχρονικότητα και η έλλειψη χώρου πρέπει, επομένως, να είναι κατά κάποιο τρόπο εγγενείς στη φύση της ψυχής, και αυτό από μόνο του μας επιτρέπει να αμφιβάλλουμε για την ύπαρξή της σε ένα μοναδικό χώρο και χρόνο. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει μια πύλη, που οδηγεί σε μια εντελώς διαφορετική τάξη πραγμάτων από αυτή που συναντάμε στον εμπειρικό κόσμο της συνείδησης. Πέρα από αυτό, εξακολουθεί να υπάρχει η υποκειμενική ψυχολογική εμπειρία, η οποία μπορεί να είναι στον υψηλότερο βαθμό πειστική για το άτομο, παρόλο που δεν μπορεί πάντα να τη μοιραστεί^[20]. Αυτός είναι και ο λόγος που υποσυνείδητα οι άνθρωποι είναι πεπεισμένοι για την προσωπική τους αθανασία, άσχετα αν σε αυτή την προσωπική αθανασία δεν περιλαμβάνεται η σωματική επιβίωση.

 

Ο Δρόμος για τη Θεραπεία

Με μια διαφορετικού τύπου προσέγγιση, που βασίζεται ωστόσο στις αρχικές φροϋδικές και γιουνγκιανές αντιλήψεις για το ασυνείδητο, ο Τζόζεφ Μέρφι (Joseph Murphy), υποστηρίζει ότι ο νόμος της ζωής είναι ο νόμος της πίστης και ως πίστη μπορεί να οριστεί μια σκέψη και πεποίθηση που αποδεχόμαστε ως ορθή. Ο τρόπος που σκέφτεται, αισθάνεται και πιστεύει ένας άνθρωπος, καθορίζει τη σωματική και ψυχική του κατάσταση, καθώς και τις συνθήκες της ζωής του. Μια τεχνική, μια μεθοδολογία που βασίζεται στην κατανόηση αυτού που κάνει το άτομο και στον λόγο που το κάνει, βοηθά στην υποσυνείδητη ενσάρκωση όλων των καλών πραγμάτων στη ζωή του ατόμου. Η θαυματουργή δύναμη του υποσυνείδητου μπορεί να θεραπεύσει από την ασθένεια παρέχοντας σφρίγος και δύναμη.

Ο Μέρφι δέχτηκε την παραδοσιακή παραδοχή ότι όλοι έχουμε δύο μυαλά: τον εξωτερικό, λογικό νου, που ονομάζεται συνειδητό και τον εσωτερικό, συναισθηματικό νου, που ονομάζεται υποσυνείδητο, ή αυτό που μερικές φορές ονομάζεται ψυχή. Το υποσυνείδητο είναι γενικά αποδεκτό ότι είναι η κινητήρια δύναμη της ζωής, είναι η κρυφή επιρροή που διαμορφώνει και ενισχύει τις στάσεις, τις συγγένειες, τις αντιλήψεις, την εικόνα του εαυτού, τις σχέσεις και τις εμπειρίες. Ωστόσο, προχώρησε περισσότερο. Υποστήριξε ότι ο υποσυνείδητος νους προγραμματίζεται από τον συνειδητό νου: αυτό που βλέπουμε και δεχόμαστε ως έγκυρο ή αντιληπτικά δικαιολογημένο –είτε αυτό είναι υγιές, ή απλά επιθυμητό- επενεργεί και απεικονίζεται από το υποσυνείδητο με ένα σύμπλεγμα τρόπων. Συνεπώς, είναι δυνατός ο αναπρογραμματισμός του ασυνείδητου και η χάραξη ενός δρόμου προς την κατεύθυνση της θεραπείας^[21].

Η επιστήμη της ψυχολογίας εισάγοντας την ιδέα του υποσυνείδητου, έδειξε ότι οι διαταραχές προέρχονται από τις υποσυνείδητες λειτουργίες. Ανακάλυψε, επίσης, ότι εκτός από τους ορατούς παράγοντες, υπάρχουν και άλλοι αόρατοι και καθοριστικοί. Φαίνεται ότι οι υποσυνείδητες λειτουργίες δε στερούνται καθόλου ευφυίας και για αυτό δεν είναι καθόλου κατώτερες ως προς τη λεπτότητα των συνειδητών λειτουργιών. Αντίθετα, τις ξεπερνούν πολλές φορές σε ευφυία και σε νόηση. Υποσυνείδητες σκέψεις, εικόνες και μνήμες του παρελθόντος διαμορφώνουν αυτό που είμαστε και σκεφτόμαστε σήμερα. Ό,τι προβληματικό εξαλείψουμε από το υποσυνείδητο, επιλύει και ένα πρόβλημα του παρόντος. Συνεπώς, η ζωή που θέλουμε να έχουμε ή να δημιουργήσουμε, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πεποιθήσεις μας, τη νοοτροπία μας, τις σκέψεις μας που συχνά αποτελούν εμπόδιο.

Αν δεν μας αρέσει το σήμερα, ας το αλλάξουμε με τη δύναμη του υποσυνείδητου.

 

 Σημειώσεις

    ^[1]Bion 1990, σ. 20.
    ^[2]Jung 1981, σ. 123.
    ^[3]Βλ. Letters, I, σσ. 180-182, 190, 321-322, 378-379, 390, 393-395, 495; II, 106-107, 126-127, 180-181.
    ^[4]“Letter to Pastor W. Arz,” 17 February 1933; Letters, I, σ. 117.
    ^[5]Freud 1915, 159-204.
    ^[6]Weineret al 2018, σ. 5.
    ^[7]Stevens 1999, σ. 215.
    ^[8]Papadopoulos 2006, σσ. 76, 84, 85.
    ^[9]Jones and Gardner 2019, σ. 74.
    ^[10]Jung, που παρατίθεται στο Jacobi 1959, σ. 114.
    ^[11]Jung 1953, σ. 108.
    ^[12]Stevens 2003, σ. 74.
    ^[13]Adeola 2007, σσ. 1188-1214.
    ^[14]Freud 1915, 159-204.
    ^[15]Το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη σκέψη, την αντίληψη, τη γλώσσα και την απόκτηση γνώσεων είναι ο νεοφλοιός-neocortex. Κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι καινούριο δημιουργούμε μία νέα σύναψη στο εγκεφαλικό αυτό τμήμα.
    ^[16]Το λιμβικό σύστημα περιλαμβάνει πολλές δομές στον φλοιό του εγκεφάλου, όπως είναι η αμυγδαλή, ο ιππόκαμπος, οι παραϊπποκάμπιες έλικες, οι τοξοειδείς έλικες, η ψαλίδα του εγκεφάλου, ο υποθάλαμος, ο θάλαμος. Λειτουργεί επηρεάζοντας το ενδοκρινικό και το αυτόνομο νευρικό σύστημα.
    ^[17]Jung 1947, σ. 131.
    ^[18]Jung, 1953, σ. 188.
    ^[19]Fortune 1986, σσ. 325-340.
    ^[20]“Letter to Pastor W. Arz,” 17 February 1933; Letters, I, σ. 117.
    ^[21]Murphy 2020, σ. 2.

 

Βιβλιογραφία

    • Adeola, F.A. 2007. "Baba: Men and fatherhood in South Africa". Gender and Behaviour. 5(1): σσ. 1188-1214.
    • Bion, W.R. 1990. Brazilian Lectures. London: Karnac.
    • Φρόιντ, Σ. 1986, Η ερμηνεία των Ονείρων, Αθήνα: Επίκουρος.
    • Freud, S. 1915. The unconscious, SE, 14: 159-204.
    • Jacobi J. 1959. Complex, Archetype, Symbol, London.
    • Jones, R.A., Gardner, L. 2019. Narratives of Individuation. Oxon: Routledge.
    • Jung, C.G. 1947. On the Nature of the Psyche. London: Ark Paperbacks.
    • Jung, C.G. 1953. Two Essays on Analytical Psychology, London.
    • Jung, C.G. 1975. Letters, ed. Gerhard Adler & Aniela Jaffé. 2 vols. Princeton: Princeton University Press.
    • Jung, C.G. 1981. The Archetypes and the Collective Unconscious, Princeton: Princeton University Press.
    • Γιούνγκ, Κ.Γκ. 1955. Προβλήματα της Σύγχρονης Ψυχής, Αθήνα: Εκδόσεις Μαρή.
    • Fortune, D. 1986, Το Δέντρο της Ζωής, Αθήνα: Ιάμβλιχος.
    • Murphy, J. 1995. Η Δύναμη του Υποσυνείδητου, Αθήνα: Διόπτρα.
    • Murphy, J. 2020, The Wisdom of Joseph Murphy, G&D Media.
    • Omraam Mikhael Aivanhov, Tα Μυστήρια του Γεσούντ, Αθήνα: Prosveta.
    • Papadopoulos, R.K. 2006,The Handbook of Jungian Psychology: Theory, Practice and Applications. New York: Routledge.
    • Stevens, A. 1999. On Jung: Updated Edition (2nd ed.). Princeton, N.J.: Princeton University Press.
    • Stevens, A. 2003. Archetype Revisited: An Updated Natural History of the Self. Toronto, ON.: Inner City Books.
    • Weiner, M.O., G. Silver, Les, P. 2018. The Complete Father: Essential Concepts and Archetypes. Jefferson, NC: McFarland.

 

Ε.Π.