Όπως συμβαίνει με πολλούς παραδοσιακούς πολιτισμούς που αρπάζονται στη δίνη της σύγχρονης ζωής, θα άκουγε με δυσπιστία κανείς σήμερα το γεγονός ότι η νότια πολιτεία της Κεράλα στην Ινδία ήταν κάποτε το σταυροδρόμι των πολεμικών τεχνών όλου του κόσμου. Αν εξετάσουμε προσεκτικά, όμως, την Καλαριπαγιάτ (Kalarippayat), θα ανακαλύψουμε στη φιλοσοφία της τον σπόρο που γέννησε τα μεγάλα πολεμικά συστήματα, από το Τάι Τσι Τσουάν ως το Σαολίν Γουσού και το εντελώς σύγχρονο Τζιτ Κουν Ντο.

Μητέρα των Πολεμικών Τεχνών

Η Καλαριπαγιάτ, τουλάχιστον όπως επιβιώνει σήμερα, είναι κάτι παραπάνω από ένας μεταλλαγμένος απόγονος. Σχεδιάστηκε μιας εξαρχής για να γίνει κάτι παραπάνω από μια στενόμυαλη, μονόπλευρη πολεμική τέχνη. Η λέξη «Καλάρι» σημαίνει πεδίο μάχης. Η λέξη «Παγιάτ» με την σειρά της υπονοεί το σύστημα της μάχης. Η αρένα ή πεδίο της μάχης είναι λίγο-πολύ κοινή για όλες τις πολεμικές τέχνες. Η ίδια η πολεμική τέχνη ακολουθεί τους γενικούς κανόνες που χαρακτηρίζουν τις τέχνες αυτού του είδους, αλλά με αρκετές παραλλαγές στο πέρασμα του χρόνου.

Το μοναδικό στοιχείο που έμεινε απαράλλακτο στο πέρασμα των αιώνων, δίχως αναπροσδιορισμούς ή νέο σχεδίασμα του ρόλου του, είναι η κυκλική ασπίδα: Μια ασπίδα που εξελίχτηκε στο πέρασμα των αιώνων. Η κατασκευή της είναι τέχνη από μόνη της σε όλα τα στάδια, από το χυτήριο, το σφυρηλάτημα ή το διάκοσμο. Αυτό που διακρίνει μια καλή ασπίδα είναι ο ήχος που βγάζει σαν προσγειώνεται επάνω της το βαρύ σπαθί. Αν ηχεί σαν καμπάνα, τότε είναι καλή. Αν ηχεί σαν τενεκές, τότε δεν κάνει για την τέχνη. Ωστόσο, η ασπίδα, πέρα από όπλο της συγκεκριμένης τέχνης, έχει βρει την θέση της στη λαϊκή παράδοση ως τοτεμικό, φυλετικό σύμβολο, πέρα από τις αμυντικές της δυνατότητες.

Η Πνευματική Κληρονομιά της Τέχνης

Δεν υπάρχουν πολλά συστήματα πολεμικών τεχνών που μπορούν να καυχηθούν για τους πνευματικούς τους στόχους σήμερα. Η Καλαριπαγιάτ ξεφεύγει από τον κανόνα. Οι στόχοι της είναι ξεκάθαροι: οδηγεί το σώμα στα όριά του και κατόπιν το θεραπεύει με μασάζ και παραδοσιακά βότανα. Ο μαθητής Καλάρι γίνεται διδάσκαλος μόνον όταν τελειοποιεί την τέχνη της μάχης και της θεραπείας. Αυτό είναι φυσικό, καθώς το πνευματικό νήμα παραμένει αδιάσπαστο μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Σύμφωνα με τους ιστορικούς ο Μποντιντάρμα κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. μαζί με το Βουδισμό δίδαξε στον έξω κόσμο και την Καλαριπαγιάτ.

Η αρχαία αρένα, η «κχαλουρίκα», λέξη που υπονοεί το χώρο της πολεμικής εκπαίδευσης, έχει συγκεκριμένες διαστάσεις με 18 μέτρα μήκος και 9 πλάτος, προσανατολισμένη σύμφωνα με τα σημεία του ορίζοντα και την αρχαία τέχνη της Βάαστου Σάστρα, πάνω στον άξονα ανατολής-δύσης. Γύρω τριγύρω από την αρένα χτίζονται τοίχοι χωρίς κανένα άνοιγμα, εκτός από μια είσοδο στην ανατολή, τον τόπο από τον οποίο ακτινοβολείται η θεραπεία. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χώρου βρίσκεται πάντα μια εξέδρα, η Πουθούρα, στην οποία προσφέρονται λουλούδια στην προϊστάμενη θεότητα, μια σύνθεση του Σίβα και της Σάκτι. Δίπλα στην εξέδρα στέκει ο βωμός όλων των περασμένων γενεών διδασκάλων ή γκουρού της τέχνης.

Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν όταν έχουν συμπληρώσει το 7ο έτος της ηλικίας τους. Το σώμα και ο νους πρέπει να έχουν αναπτυχθεί κάπως, έτσι ώστε να μπορούν να αντέχουν στις φυσικές και πνευματικές δυσκολίες του συστήματος. Μέσα από την συνεχή εκπαίδευση ο μαθητής φτάνει σε ένα είδος αποσπασμένης παρατήρησης του σώματος και του πνεύματος, δίχως να λυγίζει.

Ο Δρόμος Προς την Ακινησία

Στις περασμένες εποχές σε κάθε χωριό υπήρχε ένα Καλάρι δίπλα στη λίμνη του ναού. Το Καλάρι διηύθυνε ένας διδάσκαλος, που τον αποκαλούσαν Γκουρουκάλ. Η παρουσία του ενέπνεε σεβασμό και δέος και θεωρείτο δεύτερος μετά το θεό-προστάτη της περιοχής. Σήμερα ο Γκουρουκάλ τελεί τις τελετουργίες μύησης, προσφέροντας λουλούδια στην Πουθούρα και ψάλλοντας μάντρα. Σε αυτήν ακριβώς την στιγμή της μύησης ο μαθητευόμενος πληροφορείται πως η Καλαριπαγιάτ είναι κάτι περισσότερο από μυϊκή εξάσκηση, ταχύτητα και αντοχή στον πόνο. Είναι ακινησία και ικανότητα εμμονής σε μια στάση. Είναι έλεγχος των συναισθημάτων, ταπεινότητα εμπρός στον πεσμένο εχθρό, χτύπημα και θεραπεία ταυτόχρονα.

Καθημερινά, πριν και μετά την πρακτική τους εξάσκηση, οι μαθητές περνούν μέσα από μια σειρά συμβολικών τελετουργιών για να αποκτήσουν την απαιτούμενη πειθαρχία και συγκέντρωση του τέλειου πολεμιστή. «Δεν υπάρχουν κλυδωνισμοί», λέει ο Γκοβιντακούτι, Γκουρουκάλ της Τιρουβανανταπουράμ. «Η εξάσκηση σε κάθε πτυχή του συστήματος της Καλαριπαγιάτ είναι μια θαυμαστή άσκηση, σχεδιασμένη εξίσου να απομακρύνει εκείνους που δεν είναι αφοσιωμένοι στο στόχο τους, όσο και να ενδυναμώσει εκείνους που η αφοσίωσή τους είναι αναμφισβήτητη».

Ουσιαστικά ένα βήμα πέρα από το στάδιο της ολοκληρωτικής καταστροφής, προς το οποίο προσβλέπει κάθε πολεμική τέχνη, η Καλαριπαγιάτ βρίσκει την ολοκλήρωσή της στην υπέρτατη ευλογία. Ακόμη και όταν αντιμετωπίζουν τους χειρότερους εχθρούς τους, οι μαχητές της Καλαριπαγιάτ οφείλουν να μείνουν εσωτερικά και εξωτερικά σε στάση αυτοάμυνας και άμυνας όλων εκείνων που βρίσκονται κάτω από την προστασία τους. Η επιδίωξή τους είναι να αποφύγουν την μάχη και να ζήσουν για άλλη μια μέρα, παρά να επιτεθούν αυτοκτονικά για χάρη κάποιου κώδικα τιμής.

Με λίγα λόγια είναι ένα σύστημα μη-βίας, που αγωνίζεται για την ειρήνη και την ασφάλεια των ανθρώπων και πιθανώς ο όρος πολεμική τέχνη δεν του ταιριάζει καθόλου.

Η Ενωμένη Δύναμη των Τριών

Όπως όλα σχεδόν όσα σχετίζονται με την ινδουϊστική παράδοση, έτσι και η Καλαριπαγιάτ χωρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες εξάσκησης. Ο πρώτος λέγεται Μεϊθάρι και συνδέεται με την φυσική εξάσκηση. Βελτιώνει την Μεϊπαγιάτ, την φυσική κατάσταση των μαθητών. Στη διάρκεια της προετοιμασίας οι μαθητές φορούν την Κάκσα (κάλυμμα των λαγάνων), αλείφουν το σώμα με λάδι και αποδίδουν τιμή στον Γκουρουκάλ και το σύμπλεγμα των θεοτήτων, εκ μέρους των οποίων λειτουργούν. «Το σώμα μας και το πνεύμα μας είναι θεϊκά δώρα», λέει ο Γκοβιντακούτι Γκουρουκάλ. «Κάθε κίνησή μας σε αυτόν τον κόσμο σχεδιάζεται από το Υπέρτατο Ον. Η Καλάρι διδάσκει τους μαθητές της πώς να αδράχνουν τα περιεχόμενα της ζωής και να τα χρησιμοποιούν για να επιτυγχάνουν δύναμη και ηρεμία του νου και του σώματος».

Προκειμένου να προετοιμάσουν το σώμα για τις δυσκολίες της εξάσκησης, οι μαθητές εκτελούν πολύ προσεκτικά όλες τις διατατικές ασκήσεις ποδιών που επιβάλλει το σύστημα. Επίσης, μαθαίνουν να ισορροπούν πάνω σε μια σφαίρα και να παίρνουν με ακρίβεια τις βασικές στάσεις. Κατόπιν εκτελούν τα περίφημα άλματά τους -αγαπημένο θέμα φωτογράφησης των τουριστών. Στα προχωρημένα στάδιά της η Μεϊθάρι βοηθά στην κατανόηση και τον έλεγχο της ισορροπίας και της ροής της ενέργειας στο σώμα.

Η Κοθάρι αντιπροσωπεύει το στάδιο εκπαίδευσης στα ξύλινα όπλα. Ένα από αυτά είναι το Κετουκάρι, ένα ξύλινο ραβδί μήκους 12 σπιθαμών. Το άλλο είναι το Κερουβάντι, ραβδί μήκους 3 σπιθαμών και τέλος έρχεται το Οτακόλ, ένα καμπυλοειδές ξύλινο όπλο. Το Οτακόλ είναι ένα εργαλείο τελειοποίησης της κίνησης της σπονδυλικής στήλης και των ποδιών και ταυτόχρονα θεμέλιο για την εκμάθηση των προχωρημένων τεχνικών της Καλαριπαγιάτ, μερικές από τις οποίες μπορούν ακόμη και να σκοτώσουν κάποιον, μόνο με ένα απότομο χτύπημα του δακτύλου.

Η Ανκαθάρι αντιπροσωπεύει το τελικό στάδιο της εκπαίδευσης στα μεταλλικά όπλα. Εδώ χρησιμοποιείται το Καταράμ, ένα κοντό εγχειρίδιο, για μάχη σε κοντινή απόσταση από τον αντίπαλο, ή το Ουρούμι, ένα ευλύγιστο σπαθί, το απελατίκι και η ασπίδα. Οι κινήσεις της μάχης σε αυτό το στάδιο γίνονται σχεδόν χορογραφικές και αποδίδουν τις μαχητικές ικανότητες της λεοπάρδαλης, (Πουλιανκάμ). Οι μαχητές ζητούν την συγκατάθεση του αντίπαλου για μάχη με μια σειρά αμοιβαίων χαιρετισμών, που έχουν ως στόχο τους να δείξουν τον σεβασμό προς την ζωή ατομικά ή συλλογικά.

Στις παλαιότερες εποχές η εκπαίδευση ξεκινούσε την εποχή των μουσώνων και κρατούσε για τρεις ή τέσσερις μήνες τον χρόνο. Ακόμα και τότε βέβαια η εξάσκηση σταματούσε το μεσημέρι. Σήμερα η εκπαίδευση γίνεται σε όλη την διάρκεια του χρόνου και ο τελικός σκοπός της είναι η τέλεια συνεργασία πνεύματος και σώματος και η κυριαρχία του σώματος από το πνεύμα. Η τακτική της μάχης, επιθετική ή αμυντική. περιλαμβάνει την εκμάθηση διαφόρων στάσεων που έχουν αντιγράφει από την φύση και κυρίως από διάφορα ζώα.

Το πόσο διαρκεί κάθε στάδιο, εξαρτάται από τον Γκουρουκάλ, ο οποίος κρίνει πότε ένας μαθητής είναι ικανός να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο της εκπαίδευσης πνευματικά και σωματικά. Αυτό μπορεί να γίνει σε λίγους μήνες ή να διαρκέσει χρόνια ολόκληρα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια, γιατί η ουσία βρίσκεται στην αφομοίωση και την πνευματική προετοιμασία, κάτι που δεν μπορεί να γίνει με τρόπο εξωτερικό. Εξαρτάται από τον μαθητή και τις δυνατότητάς του να προχωρήσει γρήγορα.

Η σύνθεση αυτών των τριών στάδιων εξάσκησης είναι η Βερουμβάι, η μάχη δίχως όπλα και είναι κυρίως προϊόν της Μεϊθάρι. Στην Καλαριπαγιάτ ο μαθητής εκπαιδεύεται να στηρίζεται περισσότερο στο πνεύμα του και το σώμα του για να ξεφύγει από μια δύσκολη κατάσταση. Η ψυχολογική εξάρτηση από τα όπλα είναι ένα αδύναμο σημείο, αν χαθεί το όπλο κατά την διάρκεια της μάχης. Στη Βερουμβάι η επίθεση γίνεται κατά του νευρικού συστήματος του αντίπαλου.

Εδώ γίνονται δύο τύποι χτυπημάτων, εκείνα που σχετίζονται με την πίεση και εκείνα που συνδέονται με την διείσδυση. Είναι περιττό να πούμε πως τα διεισδυτικά είναι και τα πλέον επικίνδυνα, καθώς η ζημιά που προκαλούν είναι σχεδόν ανεπανόρθωτη. Αυτά τα δύο διαιρούνται επιπλέον σε άλλα τρία είδη χτυπημάτων. Εκείνα που έχουν ως στόχο τους να αποθαρρύνουν τον αντίπαλο, εκείνα που αιφνιδιάζουν και εκείνα που προκαλούν θραύση των οστών. Τα χτυπήματα που σκοτώνουν τα διδάσκονται μόνον οι πολύ προχωρημένοι μαθητές και εφόσον έχουν αποδείξει στην πράξη τον σεβασμό τους στην ιερότητα της ζωής. Αυτά τα τελευταία γίνονται σε διάφορα μέρη του σώματος και ανάλογα με την δύναμη που χρησιμοποιείται, η ζημιά μπορεί να γίνει αμέσως ή μετά από ώρες, ακόμη και αρκετές μέρες αργότερα. Σε ό,τι αφορά σε όλες τις επιθέσεις που έχουν σαν στόχο τους το νευρικό σύστημα του αντίπαλου, το θύμα μπορεί να επανέλθει με συγκεκριμένους τύπους μασάζ, στους οποίους χρησιμοποιούνται ειδικά λάδια. Κάτι τέτοιο βέβαια μας φέρνει σε μια άλλη διάσταση τούτης της τέχνης.

Η Τέχνη της Θεραπείας

Η πεμπτουσία της Καλαριπαγιάτ είναι το Ουζιτσίλ ή μασάζ με ειδικά έλαια. Ο Γκουρουκάλ ή κάποιος εκπαιδευμένος μασέρ, χρησιμοποιεί τα χέρια και τα πόδια με διάφορες βαθμίδες πίεσης, έως ότου το σώμα αποκτήσει μια απίθανη ευλιγισία και ετοιμότητα ανταπόκρισης. Το Ουζιτσίλ χωρίζεται σε τρία διαφορετικά στάδια ή μέρη, με την σειρά του. Πρώτο είναι το Σούκχα Τιρούμου, το μασάζ της ανανέωσης και αποκατάστασης του σώματος. Το επόμενο είναι το Κάσα Τιρούμου, που χρησιμοποιείται για την βελτίωση της φυσικής αντοχής. Την τριάδα κλείνει το Ρέκσα Τιρούμου, που χρησιμοποιείται ως ολιστική θεραπεία.

O μαθητής της Καλαριπαγιάτ εκπαιδεύει την συνείδησή του, έτσι ώστε στο τέλος της μάχης να βλέπει μόνο τον σεβασμό του για την ζωή. Είναι λογικό, λοιπόν, να ασχολείται πρώτα και κύρια με την θεραπεία του αντίπαλού του. Το σύστημα της θεραπείας μετά την μάχη αποκαλείται Θεραπεία Καλάρι Μάρμα Τσικίτσα και χρησιμοποιεί τις απολήξεις των νεύρων, για να επιφέρει τα ευεργετικά της αποτελέσματα. Πρωτότυπο σύστημα της Αγιούρ Βέντα τούτη η θεραπεία χρησιμοποιείτο από τους σοφούς και τους γιόγκι της αρχαίας Ινδίας για την ανακούφιση και αποκατάσταση του σώματος. Η ζωική δύναμη Πραναβάγιου περνά στο σώμα μέσω επιλεγμένων κέντρων. Σύμφωνα με τις αρχαίες σανσκριτικές πραγματείες υπάρχουν 108 «ζωτικά σημεία» στο ανθρώπινο σώμα, από τα οποία η Καλάρι χρησιμοποιεί τα 64.

Σε περιόδους ειρήνης πάντα οι Γκουρουκάλ, σαν τους παραδοσιακούς Αγιουρβέντ, χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν τις θεραπευτικές τους ικανότητες σε ασθενείς. Λέγεται, μάλιστα, πως έχουν την δυνατότητα της διάγνωσης μέσω της ψηλάφησης και της αίσθησης του σφυγμού. Συγκρίνοντας την Καλάρι Μάρμα Τσικίτσα με το σύγχρονο ιατρικό σύστημα, ο Γκοβιντακούτι Γκουρουκάλ λέει: «Τα όργανα του σώματός μας έλκονται προς το πνεύμα της Μητέρας Φύσης. Κάτι τέτοιο μας οδηγεί στην σκέψη πως οποιαδήποτε διαταραχή θα έπρεπε να έχει φυσική θεραπεία».

Σε αρκετές πραγματείες περιγράφεται πως η μακροχρόνια θεραπεία Καλάρι έχει ως αποτέλεσμα να αποκτά το δέρμα την αίσθηση της όρασης. Στην πραγματικότητα ένα αρχαίο ρητό στη γλώσσα Μαλαγιαλάμ, της ινδικής πολιτείας της Κεράλα λέει πως η τελειοποίηση στην ξιφομαχία επέρχεται μόνον όταν ολόκληρο το σώμα γίνεται μάτι. Κάτι τέτοιο έρχεται να επιβεβαιώσει και η δυτική ιατρική επιστήμη. Ο γάλλος φυσιολόγος Ζιλ Ρομάν (Zil Roman) ισχυρίζεται πως έχει επινοήσει μια μέθοδο, με την οποία μπορεί να αναπτύξει τα αισθητήρια κύτταρα στην επιδερμίδα. «Το μυστικό», αναφέρει, «βρίσκεται στην απεριόριστη και διαρκή εξάσκηση. Αυτό που βλέπει το δέρμα μπορεί να μην είναι αυτό που βλέπει ή όπως το βλέπει το μάτι. Αλλά, όπως δείχνουν και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ερευνών, οι τυφλοί μπορούν και διακρίνουν τα χρώματα, ανιχνεύοντας με τις άκρες των δακτύλων τους την θερμοκρασία που εκπορεύει το κάθε χρώμα. Αν αυτό μπορούν να το κάνουν οι άκρες των δακτύλων, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην το κάνει και η υπόλοιπη επιδερμίδα».

Τελικά η Καλαριπαγιάτ είναι πολεμική τέχνη ή σύστημα θεραπείας; Είναι και τα δύο αν και ο τίτλος της πολεμικής τέχνης, όπως νοείται τουλάχιστον σήμερα, δεν της ταιριάζει. Γενικά θα την ονομάζαμε τέχνη. Τέχνη της κυριαρχίας του πνεύματος πάνω στην ύλη, της ψυχής πάνω στο νου, της υπέρτατης θεότητας πάνω στην ψυχή, της ζωής πάνω στον θάνατο. Κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά ο μοναδικός σπασμός ενός δάκτυλου μπορεί να μετατραπεί σε πολεμικό τυφώνα.

Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ανεξήγητο, Οκτώβριος 2001 και παρουσιάζεται εδώ μετά από άδεια του συγγραφέα του.

Θ.Σ.